Msze święte za zmarłych: rodzaje, przebieg

Podczas sprawowania każdej mszy świętej, a dokładniej w trakcie odmawiania pierwszej modlitwy eucharystycznej, kapłan wspomina wiernych zmarłych i prosi Boga o ich zbawienie słowami: „Pamiętaj, Boże, o swoich sługach i służebnicach N. i N. (tu celebrans wymienia imiona), którzy przed nami odeszli ze znakiem wiary i śpią w pokoju. Błagamy Cię, daj tym zmarłym oraz wszystkim spoczywającym w Chrystusie udział w Twojej radości, światłości i pokoju”.

Z teologicznego punktu widzenia wszystkie msze święte są zatem odprawiane zarówno za osoby zmarłe, jak i  za osoby żyjące (o czym świadczy inny fragment tej samej modlitwy: „Pamiętaj, Boże, o swoich sługach i służebnicach N. i N., i o wszystkich tu zgromadzonych,  których wiara i oddanie są Ci znane”). Nie zmienia to jednak faktu, że w Kościele katolickim panuje powszechna praktyka „zamawiania”, czyli ofiarowywania Eucharystii  w konkretnej intencji, w tym w intencji zmarłego. W ten sposób wyodrębniła się pewna grupa mszy, którą można kolokwialnie określić „mszami za zmarłych”.

W polskich parafiach do najczęściej zamawianych mszy świętych za zmarłych należą:

- msza św. w 7 dzień po śmierci (którą ofiarowują uczestnicy pogrzebu);

- msza święta w 30 dzień po śmierci (liczba 30 dni nie jest przypadkowa, lecz ma znaczenie biblijne – zgodnie bowiem ze Starym Testamentem: „Izraelici opłakiwali Mojżesza na stepach Moabu przez trzydzieści dni. Potem skończyły się dni żałoby po Mojżeszu” Pwt 34, 8)

- msza św. w rocznicę śmierci;

- wypominki (m.in. jednorazowe, listopadowe, roczne);

- msza św. gregoriańska;

- msza św. wieczysta.

Wypominki

Wypominki to określenie modlitwy błagalnej, odmawianej w Kościele katolickim za osoby zmarłe, w trakcie której odczytywane są imiona i nazwiska poszczególnych zmarłych.

Ze względu na czas odmawiania można wyróżnić wypominki: jednorazowe, listopadowe (też: oktawalne; odmawiane przez osiem dni od Uroczystości Wszystkich Świętych), kwartalne, półroczne i roczne (odmawiane co tydzień przed niedzielną mszą).

Msze gregoriańska

Msza święta gregoriańska (też: gregorianka) to nazwa cyklu trzydziestu mszy świętych odprawianych w intencji jednej, konkretnej osoby zmarłej przez kolejnych trzydzieści dni (czyli dzień po dniu).

Poszczególne msze gregorianki mogą być sprawowane w różnych miejscach i przez różnych kapłanów. W trakcie owych 30 dni nie może jednak dojść do zmiany intencji bądź przerwania ciągłości (chyba że w wyjątkowych sytuacjach, np. w przypadku choroby kapłana i braku zastępcy). W żadnym wypadku nie jest też dozwolone odprawianie mszy gregoriańskich zbiorowo, tj. za kilku zmarłych.

Msze święte wieczyste

Msza święta wieczysta to typ mszy świętej zbiorowej, która odprawiana jest w zgromadzeniu zakonnym (lub prowincji tego zgromadzenia) codziennie, dopóki to zgromadzenie zakonne (lub prowincja tego zgromadzenia) istnieje.

Przez cały ten czas zgromadzenie zakonne (bądź prowincja zgromadzenia) przyjmuje intencje od wiernych, którzy mogą zamówić mszę wieczystą zarówno za osoby zmarłe, jak i osoby żyjące; za jedną osobę lub grupę osób (np. rodzinę).

Odpusty

Zgodnie z nauczaniem Kościoła katolickiego wierni mogą nie tylko odmówić modlitwę tudzież zamówić mszę świętą za osobę zmarłą, ale również mają prawo ofiarować za nią odpust zupełny lub cząstkowy, który – mówiąc potocznie – toruje duszy czyśćcowej drogę do nieba.

Aby uzyskać odpust dla siebie bądź osoby zmarłej (nie można uzyskać go dla innej osoby żyjącej), należy spełnić następujące warunki:

1) nie być przywiązanym do jakiekolwiek grzechu, nawet grzechu lekkiego (w razie braku tej całkowitej dyspozycji da się uzyskać odpust cząstkowy, ale nie zupełny);

2) znajdować się w stanie łaski uświęcającej (lub przystąpić do spowiedzi sakramentalnej, która ten stan przywróci);

3) przyjąć komunię świętą;

4) odmówić dowolną modlitwę w intencjach Ojca Świętego;

5) wykonać jedną z czynności związanych z odpustem (czynności te zostały wymienione szczegółowo w dokumencie kościelnym Enchiridion Indulgentiarum, którego czwarte wydanie ukazało się w 1999 r.; ponadto w naszym kraju obowiązuje również Dekret o związaniu odpustów z Koronką do Miłosierdzia Bożego z 12 stycznia 2002 r.).

Warto zaznaczyć, że w przypadku ofiarowywania odpustu nie ma konieczności wymieniania konkretnego imienia i nazwiska osoby zmarłej. Wystarczy bowiem, że ofiarujemy odpust w intencji duszy cierpiącej w czyśćcu.