Kiedy ksiądz może odmówić pogrzebu?

Zgodnie z obowiązującym w Kościele katolickim Kodeksem Prawa Kanonicznego ksiądz ma prawo odmówić pogrzebu: notorycznym apostatom, heretykom, schizmatykom, osobom, które wybrały spalenie swojego ciała z motywów przeciwnych wierze, oraz innym jawnym grzesznikom, których pogrzeb mógłby zgorszyć wiernych. (por. KPK, kan. 1184 § 1).

Trzeba jednak podkreślić, że owo prawo odmowy przysługuje wyłącznie w stosunku do osób, które przed śmiercią nie dały żadnych oznak pokuty. Zalicza się do nich nie tylko spowiedź (wraz z rozgrzeszeniem), ale też samą prośbę o kapłana (nawet jeśli nie zdąży przybyć na miejsce) oraz zewnętrzne wyrażenie żalu i skruchy, np. poprzez bicie się w pierś bądź ucałowanie krzyża. Taką oznakę pokuty zmarłego musi potwierdzić chociażby jeden wiarygodny świadek.

Warto także zaznaczyć, że notoryczna apostazja – czyli publiczne i całkowite wyrzeczenie się wiary chrześcijańskiej – nie jest równoznaczna z notorycznym niepraktykowaniem. Tym samym kapłan nie powinien na podstawie omawianego tutaj przepisu odmawiać pogrzebu osobie, która nie chodziła do kościoła tudzież nie przystępowała do sakramentów, bądź nie przyjmowała księdza po kolędzie, chyba że należała ona do tzw. jawnych grzeszników.

Ta ostatnia kategoria, kategoria jawnych grzeszników, jest wyjątkowo nieprecyzyjna i może być różnie interpretowana przez poszczególnych duszpasterzy. Zwykle przyjmuje się jednak, że obejmuje ona osoby, które żyły w związkach niesakramentalnych.

W tym miejscu należy również dodać, że ksiądz nie ma prawa odmówić pogrzebu dzieci, które zmarły przed chrztem, jeśli rodzice mieli zamiar je ochrzcić (KPK, kan. 1183 § 1), oraz samobójców, chyba że byliby oni jawnymi grzesznikami, a ich pogrzeb mógłby wywołać zgorszenie. (por. Instrukcja liturgiczno-duszpasterska Episkopatu o pogrzebie i modlitwach za zmarłych z 5 maja 1978 r.).