Komunia duchowa - co to takiego?

Komunia duchowa to zjednoczenie się w swej duszy z Jezusem Chrystusem. Może być przyjmowana wiele razy dziennie, w dowolnej porze i w dowolnym miejscu.

Co to jest komunia duchowa?

Komunia duchowa (czasem nazywana również komunią pragnienia, dotyczy bowiem pragnienia spotkania z Bogiem) opiera się na zjednoczeniu chrześcijanina z Jezusem. To akt duchowy, modlitewny - komunia, która nie jest przyjmowana w postaci sakramentu podczas Ewangelii (na przykład w sytuacji, kiedy „tradycyjna” komunia święta nie jest możliwa do przyjęcia z jakichś ważnych powodów, przykładem brak kapłanów w danym miejscu, prześladowania osób wierzących w kraju, w którym jesteśmy itp.).

Najważniejsze w komunii duchowej jest wyznanie wiary w rzeczywistą obecność Chrystusa w Eucharystii oraz pragnienie nawiązania więzi z nim, a przez to otworzenie się na przemiany, których dokona w naszej duszy.

Komunia duchowa - kilka słów o historii

Od kiedy znana jest komunia duchowa? Teolodzy piszą tutaj o wczesnych wiekach chrześcijaństwa, kiedy to osoby gorąco wierzące wypracowały sobie sposoby praktyki duchowej opartej na wierze i miłości.

Gorącym zwolennikiem komunii duchowej był papież Benedykt XVI (pisał on, że ten rodzaj zjednoczenia z Bogiem ma też w sobie wiele cierpienia z powodu braku możliwości uczestniczenia w Eucharystii), a wcześniej Jan Paweł II.

Z drugiej strony nie znajdziemy terminu „komunia duchowa” w Katechizmie Kościoła Katolickiego ani w indeksach rzeczowych Soboru Watykańskiego II. Najstarsze dokumenty, które mogą jej dotyczyć, pochodzą z połowy XVI wieku, z czasów Soboru Trydenckiego, gdzie wymienia się 3 rodzaje przyjęcia komunii świętej: niegodny (w stanie grzechu), duchowy (przez pragnienie i wiarę), wreszcie pełny (przyjmuje się sakrament i duchowo, i materialnie).

Uważa się, że komunie duchowe były udziałem wielu Ojców Kościoła ze św. Augustynem na czele, św. Teresy od Jezusa, a na wspomnianym papieżu-Polaku skończywszy. Jan Paweł II w jednej ze swych encyklik pisał: W Eucharystii znajduje swój kres wszelkie ludzkie pragnienie, ponieważ tu otrzymujemy Boga i Bóg wchodzi w doskonałe zjednoczenie z nami. Właśnie dlatego warto pielęgnować w duszy stałe pragnienie Sakramentu Eucharystii. Tak narodziła się praktyka 'komunii duchowej', szczęśliwie zakorzeniona od wieków w Kościele i zalecana przez świętych mistrzów życia duchowego.

Święta Teresa od Jezusa pisała zaś wcześniej: Kiedy nie przystępujecie do komunii i nie uczestniczycie we mszy świętej, najbardziej korzystną rzeczą jest praktyka komunii duchowej… Dzięki niej obficie jesteście naznaczeni miłością naszego Pana.

Na czym polega przyjęcie komunii duchowej?

Komunia duchowa opiera się na trzech podstawowych aktach. Pierwszym jest gorąca wiara w prawdziwą obecność Jezusa w Eucharystii. Akt drugi to akt miłości skierowany do Jezusa, szczera miłość w stosunku do niego. Trzecim wreszcie jest pragnienie spotkania się ze Zbawicielem. Skuteczność takiej formy przyjęcia komunii zależy od żarliwości wiary, trzeba wykroczyć poza granice racjonalności – wszelkie wątpliwości związane z tym, że rzeczywiście możemy się zespolić z Jezusem wypaczają jej sens i osłabiają jej znaczenie.

Kościół zaleca, by komunię duchową przyjmować zawsze w miejscu odosobnionym, gdzie możemy być sami ze swymi myślami i z Bogiem (chyba że potrafimy się doskonale odciąć od gwaru tego świata, wtedy miejsce może być jak najbardziej dowolne). Dobrze, by stała się częścią domowego nabożeństwa eucharystycznego z aktem żalu i wyznaniem wiary. Warto wtedy przeczytać fragment Ewangelii, z obowiązkowym odmówieniem „Ojcze nasz” i „Baranku Boży”. W czasie przyjmowania, o ile zdrowie i sytuacja pozwala, dobrze jest uklęknąć. Jeśli zastosujemy się do tych zaleceń, komunię duchową można przyjmować wielokrotnie (także w ciągu jednego dnia), niezależnie od czasu i miejsca.

Kto może przyjąć komunię duchową?

Komunia duchowa w pierwszej kolejności związana jest z osobami, które nie mogą przyjąć sakramentu podczas Eucharystii z wymienionych już przyczyn zagrożenia życia lub zdrowia, siebie lub innych, z powodu choroby, niepełnosprawności, uwięzienia lub innych ważkich powodów, chociażby w czasie pandemii. Ale to także możliwa forma duchowości eucharystycznej, przykładowo podczas adoracji Najświętszego Sakramentu.

Coraz częściej w Kościele pojawiaj się głosy, że komunia duchowa nie powinna być warunkowana stanem łaski uświęcającej, czyli byłaby idealnym wyjściem na przykład dla osób żyjących w związkach niesakramentalnych, niemogących uczestniczyć w przyjmowaniu sakramentów. Głoszący takie teorie uważają, że serce, jego czystość i żarliwość powinny stać ponad prawem kościelnym, kanonicznym. Na pewno nic nie szkodzi na przeszkodzie, by takie osoby komunię duchową przyjmowały chociażby jako element praktyki potrzebnej do zbawienia.

Główny nurt duchownych w Kościele rozróżnia natomiast szczerą serdeczną modlitwę od komunii duchowej – rozwodnicy itp. zaliczają się w tym ujęciu do tych związanych z pierwszą z wymienionych rzeczy. Podobnie też interpretowali komunię duchową Ojcowie Kościoła – łaska uświęcająca była uważana za stan konieczny, by przyjąć komunię duchową.

Przy okazji jednak zawsze należy pamiętać, że komunia przyjmowana sakramentalnie, podczas Eucharystii, jest najważniejsza i stawiana wyżej od komunii duchowej, będącej dopełnieniem relacji z Bogiem.

Komunia duchowa – tekst modlitwy

Przykładowe modlitwy odmawiane podczas przyjmowania komunii duchowej (można je rzecz jasna zastąpić własnymi szczerymi, prostymi słowami skierowanymi do Jezusa):

1. Wierzę, Jezu, że jesteś rzeczywiście obecny w Eucharystii. Kocham Cię! Żałuję za grzechy, którymi Cię obraziłem/obraziłam. Przyjdź do mojego serca, oddaję Ci się cały/cała! Nie pozwól mi nigdy odłączyć się od Ciebie! 

2. O mój Jezu, wierzę, że jesteś prawdziwie obecny w Najświętszym Sakramencie. Kocham Cię nade wszystko i pragnę Cię posiadać w mej duszy. 

3. Panie Jezu, ponieważ nie mogę w tej chwili przyjąć Ciebie w Świętym Sakramencie Eucharystii, (tu można wymienić dlaczego) błagam Cię, abyś przyszedł duchowo do mojego serca w duchu Twojej świętości, w prawdzie Twojej dobroci, w pełni Twojej władzy, w łączności z Twoimi tajemnicami i w doskonałości Twoich dróg. O Panie, wierzę, zawierzam, wychwalam Ciebie. Żałuję za wszystkie moje grzechy. O Najświętszy Sakramencie, o Boski Sakramencie, zawsze niech będzie Twoja chwała i dziękczynienie.

4. Ty, Panie, stworzyłeś mnie dla siebie i moje serce tak długo będzie niespokojne, dopóki nie spocznie w Tobie. Jestem miotany wieloma problemami: burzą się we mnie myśli, niespełnione są pragnienia, brakuje mi zdrowia, nie umiem kochać i wierzyć w Ciebie tak jak trzeba, A jednak pragnę i łaknę Ciebie, mój Panie. Nie odsyłaj mnie głodnego. Nakarm mego ducha Chlebem, który zstąpił z nieba.

Komunia duchowa – modlitwa papieża Franciszka

Przykładem modlitwy odmawianej przy komunii duchowej i przygotowującej do niej jest też krótki tekst papieża Franciszka:

Kładę się u Twych stóp, o mój Jezu, i ofiarowuję Ci moje skruszone serce,

uniżone w swojej nicości i Twojej świętej obecności.

Adoruję Cię w sakramencie Twej miłości, niewysłowionej Eucharystii.

Pragnę przyjąć Ciebie w tym ubogim przybytku, jaki oferuje Ci mój umysł.

Czekając na radość z sakramentalnej komunii, pragnę przyjąć Cię w duchu.

Przyjdź do mnie, O mój Jezu, kiedy ja, ze swojej strony, przychodzę do Ciebie!

Niech Twoja miłość ogarnie moje całe jestestwo w życiu i śmierci.

Wierzę w Ciebie, Tobie ufam, Ciebie miłuję.