Chrzest dorosłych w Kościele katolickim

„Zdatnym do przyjęcia chrztu jest każdy człowiek, jeszcze nie ochrzczony.” (Kodeks Prawa Kanonicznego, kan. 864)

Zgodnie z obowiązującym prawem kanonicznym chrzest może być udzielony każdej osobie pod warunkiem, że nie przyjęła ona tego sakramentu wcześniej. Kwestie wieku nie stanowią w tym przypadku żadnego kryterium – Kościół niemal od początku swojej działalności praktykuje zarówno chrzest dzieci, jak i chrzest dorosłych. Czy istnieją pomiędzy nimi jakiekolwiek różnice? Czy osoby dorosłe obowiązuje specjalne przygotowanie? W jakich okolicznościach sprawowany jest sakrament?

Katechumenat

Osoby dorosłe (czyli w świetle prawa kanonicznego wszystkie osoby powyżej 7 roku życia) obowiązuje w Kościele rzymskokatolickim katechumenat, czyli specjalne przygotowanie do przyjęcia chrztu, które wprowadzono, aby zainteresowani dołączeniem do grona wiernych, mogli podjąć swoją decyzję w pełni świadomie. Owym przygotowaniem zajmują się kapłani i – jeżeli zajdzie taka potrzeba – katecheci świeccy. W trakcie katechumenatu przyszli chrześcijanie, czyli katechumeni, uczęszczają na katechezy, których cele zostały wyodrębnione w „Instrukcji dla duchowieństwa w związku z wprowadzeniem obrzędów chrześcijańskiego wtajemniczenia dorosłych”, a należą do nich:

„1. przekazanie zasad wiary i moralności,

2. wprowadzenie w praktykę modlitwy osobistej i świadomego uczestnictwa w liturgii,

3. wprowadzenie w praktykę życia chrześcijańskiego

4. kształtowanie postawy apostolskiej i współdziałania w ewangelizacyjnej misji Kościoła.”

W trakcie katechumenatu omawiane są zatem zarówno zagadnienia doktrynalne, jak i praktyki religijne. Katechumeni poznają m.in. główne prawdy wiary chrześcijańskiej, Biblię, przykazania, historię zbawienia, strukturę i znaczenie Mszy świętej. Zwykle oprócz wspólnych katechez w ramach przygotowań do chrztu odbywają się także spotkania indywidualne z katechistą.

Należy także nadmienić, że Kościół nigdy nie odmawia chrztu osobom znajdującym się w niebezpieczeństwie śmierci, natomiast wymaga od nich ujawnienia intencji przyjęcia sakramentu oraz przyrzeczenia, że będą postępować zgodnie z nakazami religii chrześcijańskiej (wytyczne to zostały zawarte w Kodeksie Prawa Kanonicznego, kan. 865). W sytuacjach zagrożenia życia nie ma natomiast mowy o obowiązku katechumenatu.

Chrzest i bierzmowanie

Od strony formalnej trudno mówić o istotnych różnicach pomiędzy obrzędem chrztu dzieci oraz obrzędem chrztu dorosłych. Kluczowe elementy (czyli wyrzeczenie się zła, wyznanie wiary, trzykrotnie polanie wodą głowy chrzczonego, a także nałożenie na neofitę białej szaty i wręczenie zapalonej świecy) pozostają wspólne dla obu celebracji.

W trakcie obrzędu chrztu dorosłych opuszcza się jednak namaszczenie krzyżmem. Zaleca się bowiem, aby nowo ochrzczony – jeżeli jest taka możliwość – przyjął od razu bierzmowanie oraz pierwszą komunię świętą, czyli wszystkie sakramenty wtajemniczenia chrześcijańskiego.

Ponadto zgodnie z wytycznymi Episkopatu Polski w naszym kraju sakrament chrztu udzielany jest osobom dorosłym tylko raz w roku – w czasie liturgii Wigilii Paschalnej. W miastach biskupich miejscem jego sprawowania są kościoły katedralne, a całej celebracji przewodniczy zazwyczaj sam biskup, który jest szafarzem sakramenty bierzmowania.