Jak uzyskać odpust zupełny i cząstkowy?

Cytując konstytucję apostolską „Indulgentiarum doctrina” papieża Pawła VI, odpustem w Kościele katolickim nazywa się „darowanie przed Bogiem kary za grzechy, zgładzone już co do winy”. Jaka jest zatem relacja między odpustem a rozgrzeszeniem udzielanym przez spowiednika w ramach sakramentu pokuty? Kto, kiedy i za co można otrzymać darowanie kar za grzechy?

Otrzymując rozgrzeszenie w sakramencie pokuty i pojednania, otrzymujemy odpuszczenie win, czyli darowanie kary wiecznej. Nasza więź-komunia z Bogiem, która została zerwana za sprawą popełnionych grzechów ciężkich, zostaje więc przywrócona wraz dostępem do życia wiecznego, ale...

Zanim osiągniemy zbawienie, musimy jeszcze uwolnić się od kar doczesnych, czyli czasowych. Te kary za uczynione zło (które należy traktować jako naturalne konsekwencje popełnionych grzechów) mogą zostać odpokutowane za życia bądź po śmierci – w czyśćcu. Mogą także zostać nam darowane przez odpusty, które są oczyszczeniem naszej duszy (por. Katechizm Kościoła Katolickiego 1472).

Odpusty dzielimy na zupełne (czyli uwalniające w całości od kary doczesnej) i cząstkowe (polegające na zmniejszeniu tej kary). Są one udzielane zarówno żywym, jak i zmarłym (przy czym zmarłym może je ofiarować osoba żyjąca).

W przypadku ofiarowywania odpustu w intencji osoby zmarłej, nie trzeba wymieniać konkretnego imienia. Wystarczy, że ofiarujemy odpust komuś, kto przebywa w czyśćcu i potrzebuje darowania kar. Osoba żyjąca nie ma natomiast prawa ofiarować odpustu w intencji innej osoby żyjącej.

Odpust zupełny – warunki

1) Brak jakiegokolwiek przywiązania do grzechu (nawet grzechu lekkiego) – jest to tzw. całkowita dyspozycja (osoby, którym brakuje tej całkowitej dyspozycji, uzyskają odpust cząstkowy, a nie zupełny).

2) Stan łaski uświęcającej (brak grzechów ciężkich nieodpuszczonych) – aby przywrócić stan łaski uświęcającej, należy przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania.

3) Przyjęcie Eucharystii.

4) Odmówienie dowolnej modlitwy w intencjach Ojca Świętego, tj. w intencjach, za które modli się każdego dnia papież, a nie w intencji samego papieża.

5) Wykonanie wszelkich czynności, które są związane z odpustem.

Przystąpienie do sakramentu pokuty oraz do sakramentu Eucharystii, a także odmówienie modlitwy w intencjach Ojca Świętego może być wypełnione na przestrzeni kilku dni przed lub kilku dni po wykonaniu czynności, które są związane z odpustem.

Odpusty zupełne przysługują w wyznaczone dni za wykonanie następujących czynności:

- w Nowy Rok i w uroczystość Zesłania Ducha Świętego za publiczne odmówienie hymnu „Przyjdź Duchu Święty” (w pozostałe dni za odmówienie, nawet prywatnie przysługuje odpust cząstkowy);

- w Wielki Czwartek podczas liturgii Wieczerzy Pańskiej oraz w uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa (Boże Ciało) za pobożne odmówienie (śpiew) modlitwy ‘Przed tak wielkim Sakramentem” (w pozostałych dniach przysługuje za to odpust cząstkowy);

- w każdy piątek Wielkiego Postu oraz w Wielki Piątek za odmówienie modlitwy „Oto ja, o dobry i najsłodszy Jezu” po Komunii świętej przed obrazem Jezusa Chrystusa (w innym czasie skutkuje odpustem cząstkowym);

- w Wielki Piątek: w trakcie liturgii Męki Pańskiej za adorację i ucałowanie krzyża;

- podczas liturgii Wigilii Paschalnej (w Wielką Sobotę) lub w rocznicę swojego chrztu za odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych (w innym czasie – odpust cząstkowy);

- w II Niedzielę Wielkanocną, czyli w Niedzielę Miłosierdzia Bożego, za udział, w jakimkolwiek kościele lub kaplicy, w pobożnych praktykach spełnianych ku czci Bożego Miłosierdzia bądź za odmówienie przed Najświętszym Sakramentem Eucharystii, wystawionym publicznie lub ukrytym w tabernakulum, modlitwy „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”, z dodaniem wezwania do Pana Jezusa Miłosiernego (np. „Jezu Miłosierny, ufam Tobie”); osoby, które nie mogą z ważnych powodów spełnić warunku miejsca, uzyskają odpust zupełny, odmawiając wymienione modlitwy przed wizerunkiem Pana Jezusa Miłosiernego w dowolnym miejscu. W sytuacji, w której odmówienie modlitw przed wizerunkiem Pana Jezusa Miłosiernego również jest niemożliwe, w celu uzyskania odpustu zupełnego należy zjednoczyć się duchowo z wiernymi spełniającymi przepisane praktyki w celu otrzymania odpustu oraz ofiarować Miłosiernemu Bogu modlitwę, a wraz z nią cierpienia spowodowane chorobą i trudy swojego życia, podejmując jednocześnie postanowienie o spełnieniu przepisanych do odpustu warunków, gdy tylko zaistnieje taka możliwość.

- w Uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa za publiczne odmówienie aktu wynagrodzenia Sercu Jezusowemu „O Jezu Najsłodszy, któremu za miłość bez granic” (w pozostałe dni odmówienie skutkuje odpustem cząstkowym);

- w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca) za posługiwanie się przedmiotami pobożności (tutaj: krucyfiksem, krzyżem, różańcem, szkaplerzem, medalikiem), o ile zostały pobłogosławione przez Ojca Świętego (ewentualnie przez biskupa), po odmówieniu jakiejkolwiek formuły wyznania wiary (jeżeli przedmioty były pobłogosławione przez kapłana lub diakona, przysługuje wówczas odpust cząstkowy);

- w dniach od 1 do 8 listopada za nawiedzenie cmentarza z równoczesną modlitwą za zmarłych codziennie przysługuje odpust zupełny, który można ofiarować wyłącznie za dusze zmarłych (za nawiedzenie cmentarza w inne dni można uzyskać odpust cząstkowy również tylko za zmarłych);

- w Dzień Zaduszny (2 listopada) za odmówienie w kościele lub w kaplicy „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”;

- w uroczystość Jezusa Chrystusa Króla Wszechświata za publiczne odmówienie aktu poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi „O Jezu najsłodszy, Odkupicielu rodzaju ludzkiego” (w inne dni – odpust cząstkowy);

- w ostatni dzień roku (31 grudnia): publiczne odmówienie (śpiew) hymnu Ciebie Boga wysławiamy (w innym dniu, także za odmówienie prywatnie, przysługuje odpust cząstkowy);

- za nawiedzenie kościoła lub kaplicy zakonników w święto założyciela zakonu i odmówienie na miejscu modlitwy „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”;

- za nawiedzenie jednej z czterech rzymskich bazylik patriarchalnych (św. Piotra, św. Pawła za Murami, Matki Bożej Większej lub św. Jana na Lateranie) i odmówienie w niej „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga” w święto tytułu tej bazyliki, w jakiekolwiek święto nakazane (np. we Wniebowzięcie NMP) bądź raz w roku w innym dniu wybranym przez wiernego;

- za nawiedzenie kościoła i ołtarza w dniu jego poświęcenia (dedykacji) i odmówienie na miejscu „Ojcze nasz” i „Wierzę w Boga”;

- za nawiedzenie kościoła parafialnego w święto tytułu lub w dniu 2 sierpnia (wówczas przypada odpust „Porcjunkuli”) i odmówienie na miejscu modlitwy „Ojcze nasz” oraz „Wierzę w Boga”;

Ponadto odpusty zupełne można otrzymać m.in.:

- za Adorację Najświętszego Sakramentu przez co najmniej pół godziny (jeśli adoracja jest krótsza, wierny otrzymuje odpust cząstkowy);

- za przyjęcie błogosławieństwa udzielanego przez Papieża Urbi et Orbi (Miastu i Światu) – przyjęcie przez radio lub telewizję też skutkuje odpustem;

- za czytanie Pisma Świętego z czcią należną Słowu Bożemu i na sposób lektury duchowej przynajmniej przez pół godziny z tekstu zatwierdzonego przez Kościół. Kto nie może czytać osobiście, wystarczy, gdy słucha czytającego nawet przez środki audiowizualne.

- za uczestnictwo w uroczystościach zamykających Kongres Eucharystyczny;

- za uczestnictwo w rekolekcjach, które trwały przynajmniej trzy dni;

- za przyjęcie pierwszej komunii świętej lub pobożne uczestnictwo w takiej celebracji;

- za sprawowanie i uczestnictwo we Mszy świętej prymicyjnej;

- za sprawowanie i uczestnictwo we Mszy świętej z okazji 25-, 50- i 60-lecia kapłaństwa

- za odmówienie w całości (i bez żadnej przerwy) przynajmniej jednej części różańca (czyli pięciu dziesiątek) w kościele, kaplicy, w rodzinie, we wspólnocie zakonnej czy w pobożnym stowarzyszeniu, połączone z rozmyślaniem nad rozważanymi tajemnicami (odmówienie poza tymi miejscami lub wspólnotami daje odpust cząstkowy);

- za jednorazowe nawiedzenie kościoła podczas trwania synodu diecezjalnego;

- za odprawienie Drogi Krzyżowej po spełnieniu następujących warunków:

• odprawienie przed urzędowo erygowanymi stacjami Drogi Krzyżowej (np. w kościele, na placu przykościelnym);

• musi być 14 krzyżyków (jeden przy każdej stacji);

• rozważanie Męki i śmierci Chrystusa (nie jest konieczne rozmyślanie o poszczególnych tajemnicach każdej stacji);

• wymagane jest przechodzenie od jednej stacji do drugiej (przy publicznym odprawianiu wystarczy, aby prowadzący przechodził, jeśli wszyscy wierni nie mają takiej możliwości); jeżeli ktoś z powodu słusznej przyczyny (np. choroby, podróży, zamknięcia kościoła itp.) nie może odprawić Drogi Krzyżowej według podanych warunków, zyskuje odpust zupełny po przynajmniej półgodzinnym pobożnym czytaniu lub rozważaniu Męki Chrystusa;

- za pobożne odmówienie Koronki do Miłosierdzia Bożego w kościele lub kaplicy wobec Najświętszego Sakramentu, publicznie wystawionego lub też przechowywanego w tabernakulum; osoby, które z powodu choroby (lub innej słusznej racji) nie mogą wyjść z domu, ale odmówią Koronkę z ufnością i z pragnieniem miłosierdzia dla siebie oraz gotowością okazania go innym, również uzyskają odpust zupełny (w innych okolicznościach przysługuje odpust cząstkowy);

Odpusty zupełne dla wiernych Kościoła katolickiego w Polsce:

- odpust zupełny przysługuje osobom biorącym udział w nabożeństwie Gorzkich Żalów jeden raz w tygodniu w okresie Wielkiego Postu w jakimkolwiek kościele na terenie kraju;

- odpust zupełny przysługuje także za nawiedzenie dowolnej bazyliki mniejszej w określone dni, tj.:

   • w uroczystość świętych Apostołów Piotra i Pawła (29 czerwca),

   • w święto tytułu,

   • w dniu 2 sierpnia (odpust „Porcjunkuli”),

   • jeden raz w ciągu roku w dniu określonym według uznania.

Jak uzyskać odpust cząstkowy?

Odpust cząstkowy, czyli częściowe darowanie kar doczesnych, można uzyskać m.in. za:

- odmówienie aktów cnót teologalnych i żalu za grzechy;

- nawiedzenie Najświętszego Sakramentu;

- odmówienie hymnu „Uwielbiam Cię nabożnie” („Adoro Te, devote”) ;

- odmówienie modlitwy „Do Ciebie, Święty Józefie”;

 - odmówienie modlitwy: „Dzięki Ci składamy, Wszechmogący Boże, za wszystkie dobrodziejstwa Twoje. Który żyjesz i królujesz na wieki wieków. Amen”;

- odmówienie modlitwy „Aniele Boży”;

- odmówienie modlitwy „Anioł Pański” (w okresie wielkanocnym „Królowo nieba”);

- odmówienie hymnu „Duszo Chrystusowa”;

- odmówienie Składu Apostolskiego lub Symbolu Nicejsko-Konstantynopolitańskiego;

- odmówienie Jutrzni lub Nieszporów żałobnych;

- udział w nauczaniu lub uczeniu się nauki chrześcijańskiej;

- odmówienie aktu „O Jezu Najsłodszy” (akt wynagrodzenia) bądź „0 Jezu Najsłodszy, Odkupicielu” (akt poświęcenia rodzaju ludzkiego Chrystusowi Królowi);

- odmówienie jednej z sześciu litanii (do Najświętszego Imienia Jezus, do Najświętszego Serca Pana Jezusa, do Najdroższej Krwi Chrystusa Pana, Loretańskiej do Najświętszej Maryi Panny, do świętego Józefa lub do Wszystkich Świętych);

- odmówienie modlitwy: „Pomnij, o Najświętsza Panno Maryjo” ( czyli modlitwy św. Bernarda);

- odmawianie Małych oficjów: O męce Pańskiej, o Najświętszym Sercu Pana Jezusa, o Matce Bożej, o Niepokalanym Poczęciu, o św. Józefie;

- odprawienie modlitwy myślnej (rozmyślania);

- odmówienie „Modlitwy o jedność Kościoła”;

- odmówienie modlitwy „Wieczny odpoczynek”;

- odmówienie „Witaj Królowo, Matko Miłosierdzia”;

- odmówienie modlitwy „Pod Twoją obronę”;

- pobożne odwiedzenie starożytnego cmentarza chrześcijańskiego (katakumby).

Przypominamy, że odpust cząstkowy można uzyskać wielokrotnie w ciągu dnia, podczas gdy odpust zupełny – tylko raz.