Co to jest Msza trydencka?

Mianem Mszy trydenckiej określa się jednolity porządek celebrowania Mszy Świętej, który obowiązywał w Kościele rzymskokatolickim od 1570 r. do 1969/1970 r. Swoją nazwę zawdzięcza on Soborowi Trydenckiemu (1545 - 1563), podczas którego biskupi zadecydowali o zunifikowaniu liturgii. Skodyfikowaniem rytu, przygotowaniem ksiąg liturgicznych i ich rozpowszechnieniem zajął się ówczesny papież św. Pius V.

W kwestii nazewnictwa należy dodać, że termin „Msza trydencka” nie jest terminem oficjalnym, ale określeniem potocznym, podobnie jak określenie „stara Msza”. Poprawniej jest natomiast mówić o Mszy sprawowanej w „nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego”. Z kolei porządek Mszy, który pojawił się w Kościele w 1970 r., to dla odmiany „zwyczajna forma rytu rzymskiego”, kolokwialnie – „Msza posoborowa”.

Do podstawowych cech Mszy trydenckiej, które jednocześnie odróżnią ją od mszą posoborowej, należą:

1) Język – Msza trydencka sprawowana jest po łacinie;

2) Pozycja kapłana – kapłan stoi odwrócony plecami do ludu, ale twarzą do krzyża;

3) Śpiewy gregoriańskie;

4) Cicho wypowiadane formuły modlitewne;

5) Bogactwo gestów liturgicznych celebransa;

6) Charakterystyczne rozpoczęcie Mszy – rozpoczyna się modlitwami u stopni ołtarza, dopiero po spowiedzi powszechnej i absolucji (rozgrzeszeniu) kapłan wchodzi po stopniach i rozpoczyna się introit (pieśń na wejście);

7) Liturgia słowa złożona tylko z dwóch czytań (z uwzględnieniem Ewangelii);

8) Kazanie, które nie wchodzi w skład Mszy Św.; może być wygłoszone nawet przed lub po liturgii;

9) Zakończenie Mszy: odczytanie tzw. Ostatniej Ewangelii, czyli początku Ewangelii św. Jana dotyczącego wcielonego Słowa Bożego.

Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego nigdy nie została w Kościele zakazana, ale w dużej mierze wyparł ją nowy porządek Mszy (ustalony po Soborze Watykańskim II). Zapotrzebowanie zarówno kapłanów, jak i wiernych na liturgię w poprzedniej formie nie zanikło jednak całkowicie. W liście papieskim motu proprio z „Summorum Pontificum” z 2007 r. Benedykt XVI podkreślił, że oba porządki sprawowania Mszy Św. – z XVI r. i XX w. – są „dwiema formami tego samego Rytu Rzymskiego”, nie wykluczają się zatem i mogą być odprawiane we współczesnym Kościele. Wierni w pełni niezależnie podejmują zatem decyzję, w której Mszy chcą uczestniczyć.

Po opublikowaniu listu Benedykta XVI wzrosła liczba Mszy odprawianych w nadzwyczajnej formie rytu rzymskiego, ale daleko jej do popularności i powszechności, jaką cieszy się nowy porządek liturgiczny. Msza trydencka jest sprawowana regularnie tylko w nielicznych parafiach w naszym kraju.