Kiedy ksiądz nie może udzielić rozgrzeszenia?

Kapłan jako szafarz sakramentu pokuty może odmówić penitentowi rozgrzeszenia. W jakich okolicznościach i za jakie grzechy?

Zajrzymy do dokumentów kościelnych. Prawo kanoniczne przewiduje bowiem kilka sytuacji, w których kapłan nie powinien bądź nie ma prawa udzielić odpuszczenia win. Należą do nich:

1) Brak wewnętrznego przygotowania (tzw. dyspozycji) penitenta do przyjęcia sakramentu pokuty, tj. brak żalu za grzechy, postanowienia poprawy oraz gotowości do zadośćuczynienia.

Jeśli spowiednik nie ma wątpliwości co do dyspozycji penitenta, a ten prosi o rozgrzeszenie, nie należy go odmawiać ani odkładać (KPK, kan. 980).

Wątpliwości spowiednika mogą się pojawić, kiedy penitent ma problem z przyznaniem własnej winy albo pomniejsza ją, nie potrafi w czynie obiektywnie złym zobaczyć grzechu tudzież rozpoznaje grzech, ale go nie odrzuca, czasami przyznając wprost, że popełni go ponownie w przyszłości, kiedy nadejdzie ku temu okazja. Odpuszczenia win nie powinna otrzymać również osoba, która nie wykazuje chęci do naprawy szkód i krzywd, które swoim postępowaniem wyrządziła.

Zwykle to właśnie brak dyspozycji powoduje odmowę rozgrzeszenia wiernym żyjących w związku niesakramentalnym. Wielu z nich nie postanawia bowiem rzetelnej poprawy – zmiany swojego życia, gdyż nie widzi nic złego w dotychczasowym postępowaniu, a to z kolei skutkuje uporczywym trwaniem w grzechu cudzołóstwa.

Warto dodać, że w żadnym wypadku powodem do odmowy rozgrzeszenia nie może być wielkość tudzież liczba grzechów.

2) Wspólny grzech przeciwko 6. przykazaniu – jeżeli kapłan dopuścił się cudzołóstwa, nie ma prawa rozgrzeszyć osoby, z którą ów grzech popełnił. Zakaz ten obowiązuje pod groźbą ekskomuniki (KPK 1378, 1). Wyjątek stanowi niebezpieczeństwo śmierci:

Rozgrzeszenie wspólnika w grzechu przeciw szóstemu przykazaniu Dekalogu jest nieważne, poza niebezpieczeństwem śmierci. (KPK, kan. 977)

3) Grzechy powodujące ekskomunikę i interdykt

Osoby, na które nałożono interdykt bądź ekskomunikę, mogą być rozgrzeszone wyłącznie przez kapłanów, którzy posiadają stosowne upoważnienie (np. w rękach biskupów diecezjalnych leży decyzja, którzy kapłani spowiadający na ich terenie mogą uwalniać od ekskomuniki nałożonej za przerwanie ciąży).

Niektóre grzechy – np. znieważenie postaci eucharystycznych bądź atak na papieża – skutkują karą ekskomuniki zarezerwowaną dla Stolicy Apostolskiej. W takim przypadku spowiednik powinien napisać w sprawie penitenta (oczywiście nie zdradzając jego tożsamości) do Watykanu. Watykan w odpowiedzi wysyła dekret zezwalający na rozgrzeszenie i dopiero wówczas winy zostają penitentowi odpuszczone.

Wymóg upoważnienia nie dotyczy tzw. przypadków naglących. Jednym z nich jest niebezpieczeństwo śmierci – w sytuacji zagrożenia życia każdy kapłan może udzielić ważnego rozgrzeszenia, także z ekskomuniki i interdyktu (KPK 976).

4) Złożenie fałszywego doniesienia o przestępstwie solicytacji

Solicytacją nazywa się nakłanianie penitenta przez spowiednika w trakcie spowiedzi do czynności seksualnych. Zgodnie z prawem kanonicznym osoba, która złożyła fałszywe doniesienie o tego typu przestępstwie, nie powinna być rozgrzeszona, dopóki nie naprawi wyrządzonych krzywd:

Kto wyznaje w spowiedzi, że niewinnego spowiednika fałszywie oskarżył przed władzą kościelną o przestępstwo nakłaniania do grzechu przeciw szóstemu przykazaniu, nie powinien być rozgrzeszony, dopóki formalnie nie odwoła fałszywego doniesienia i nie wyrazi gotowości naprawienia szkód, jeżeli takie wynikły. (KPK kan. 982)