Grzech ciężki i lekki - co to jest? Jak je odróżnić?

„Grzech jest wykroczeniem przeciw rozumowi, prawdzie, prawemu sumieniu; jest brakiem prawdziwej miłości względem Boga i bliźniego z powodu niewłaściwego przywiązania do pewnych dóbr. Rani on naturę człowieka i godzi w ludzką solidarność.” (Katechizm Kościoła Katolickiego, 1849).

Powyższa definicja obejmuje wszystkie grzechy, ale trzeba pamiętać, że według doktryny katolickiej są one bardzo zróżnicowane. Stąd też na przestrzeni wieków powstały ich rozmaite klasyfikacje. Za podstawowy uznaje się jednak podział  ze względu na ciężar grzechu, tj. na grzech śmiertelny/ciężki oraz powszedni/lekki.

Zgodnie z adhortacją apostolską „Reconciliatio et paenitentia” Jana Pawła II, grzech śmiertelny/ciężki to grzech, który spełnia trzy określone warunki: dotyczy materii poważnej, zostaje popełniony z pełną świadomością oraz za całkowitą zgodą osoby grzeszącej. Jego skutkiem jest utrata łaski uświęcającej, czyli zerwanie komunii z Bogiem i tym samym zamknięcie dostępu do życia wiecznego. Aby odzyskać utraconą łaskę, grzesznik musi nawrócić serce i przystąpić do sakramentu pokuty i pojednania.

Wspomnianą materię poważną określają przykazania Boże. Grzechami ciężkimi będą zatem wszelkie wykroczenia przeciw Dekalogowi, m.in. pozamałżeńskie akty seksualne, zaniedbanie obowiązku świętowanie niedzieli, nieokazywanie szacunku rodzicom.  Jednocześnie należy zaznaczyć, że grzechy ciężkie różnią się między sobą wielkością, np. kradzież jest mniejszym grzechem niż zabójstwo (KKK, 1858).

Bez wątpienia grzechami ciężkimi są także grzechy określane jako „wołające o pomstę do nieba”: grzech umyślnego zabójstwa, grzech sodomski, uciskanie ubogich, wdów i sierot, oraz zatrzymanie zapłaty sługom i najemnikom (pracownikom).

Ponadto w świetle nauki Kościoła istnieje jeden (i tylko jeden) grzech, który nie może zostać odpuszczony. Jest to grzech przeciwko Duchowi świętemu: Każdy grzech i bluźnierstwo będą odpuszczone ludziom, ale bluźnierstwo przeciwko Duchowi Świętemu nie będą odpuszczone (Mt 12,31).

Z kolei grzechem powszednim/lekkim nazywa się grzech, który jest popełniany w materii lekkiej, bądź popełniany w materii ciężkiej, ale bez całkowitej zgodności lub dobrowolności. W przeciwieństwie do grzechu ciężkiego nie powoduje on utraty łaski chrztu; nie skutkuje zerwaniem przymierza człowieka z Bogiem, ale jego osłabieniem. Warto mieć na względzie, że ono również niesie za sobą konsekwencje. W swoim „In Epistolam Joannis Ad Parthos Tractatus Decem” zwracał na nie uwagę św. Augustyn:

Jak długo bowiem chodzi człowiek w ciele, nie może uniknąć wszystkich grzechów, nawet lekkich. Lecz tych grzechów, które nazywamy lekkimi, wcale sobie nie lekceważ, jeśli je ważysz. Lękaj się, kiedy je liczysz. Wiele drobnych rzeczy tworzy jedną wielką rzecz; wiele kropli wypełnia rzekę; wiele ziaren tworzy stos. Jaką więc mamy nadzieję? Przede wszystkim - wyznanie...