Jak odmawiać brewiarz?

Brewiarz (inaczej: Liturgia Godzin) to nazwa codziennej modlitwy Kościoła katolickiego, oraz księgi liturgicznej, która służy do jej odmawiania.

Do odmawiania brewiarza zobowiązani są kapłani wszystkich stopni oraz większość osób konsekrowanych. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, aby odmawiały ją także osoby świeckie – Kościół jak najbardziej do tego zachęca, a zwłaszcza do prywatnej modlitwy porannej (Jutrzni) oraz wieczornej (Nieszporów), które uważane są za najważniejsze spośród wszystkich Godzin.

Całą Liturgię Godzin tworzą bowiem kolejno: Wezwanie, Godzina Czytań, Jutrznia, Modlitwa w ciągu dnia (w trzech wariantach), Nieszpory oraz Kompleta.

Sama struktura (czyli sposób odmawiania) Godzin jest stała, natomiast teksty modlitw, psalmów, czytań oraz hymnów przeznaczonych na poszczególne dni znajdują się w brewiarzu – księdze liturgicznej, której pełne wydanie liczy cztery tomy. Dostępny jest jednak również Brewiarz dla świeckich, który zawiera tylko trzy Godziny: Jutrznię, Nieszpory i Kompletę.

Poniżej prezentujemy schemat odmawiania całego brewiarza – modlitwa po modlitwie.

Wezwanie

Wezwanie rozpoczyna Liturgię Godzin, odmawia się je zatem przed Godziną Czytań lub przed Jutrznią (zależnie od dnia liturgicznego). Składa się z dwóch elementów: wersetu Panie, otwórz wargi moje oraz psalmu z antyfoną. Wezwaniu przypisane są cztery psalmy (odmawia się jeden), natomiast antyfony zmieniają się codziennie.

Jutrznia

Jutrznia jest modlitwą poranną Kościoła, odprawianą o wschodzie dnia, której odmawianie zalecane jest także osobom świeckim. Jej struktura wygląda następująco:

• modlitwę można rozpocząć od Wezwania bądź wersetu Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu, połączonego z Chwała Ojcu... i Alleluja (Alleluja należy opuścić w Wielkim Poście);

• po tym wprowadzeniu należy wyrecytować bądź odśpiewać odpowiedni hymn;

• kolejnym elementem Jutrzni jest psalmodia, która składa się z dwóch psalmów i pieśni ze Starego Testamentu (przed każdym psalmem i pieśnią należy odmówić antyfonę, a po każdym psalmie: Chwała Ojcu...);

• po psalmodii następuje czytanie krótkie dobrane do dnia, a po nim chwila milczenia lub responsorium krótkie;

• potem należy wykonać uroczystą pieśń Zachariasza (Błogosławiony Pan) z jej antyfoną, a po jej zakończeniu dodaje się werset Chwała Ojcu...;

• następnym elementem Jutrzni są modlitwy poświęcające Panu nadchodzący dzień, a po nich odmawia się Ojcze Nasz;

• osoby odmawiające Jutrznię prywatnie kończą ją słowami: Niech nas Bóg błogosławi, broni od wszelkiego zła i doprowadzi do życia wiecznego. Amen.

Godzina czytań

Godzina Czytań może być odmawiana o dowolnej porze dnia. Obejmuje teksty Pisma Św., fragmenty Pism doktorów Kościoła oraz innych pisarzy z Kościołem związanych, hymny i psalmy oraz modlitwy. Składa się na nią:

• wezwanie (jeśli poprzedza Jutrznię, w innym wypadku należy rozpocząć od wersetu Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu, następnie odmówić Chwała Ojcu... dodając Alleluja poza okresem Wielkiego Postu);

• hymn

• psalmodia (3 psalmy lub ich części +antyfony)

• dwa czytania: pierwsze czytanie pochodzi z Pisma Świętego, a drugie z Ojców Kościoła lub z hagiografii (tekstów o świętych); po każdym czytaniu należy odmówić responsorium;

• hymn Ciebie, Boże chwalimy (odmawia się go w niedziele poza okresem Wielkiego Postu, a także podczas oktawy Wielkanocy i Narodzenia Pańskiego, w uroczystości i święta)

• modlitwa końcowa przypadającą na dany dzień.

Modlitwy w ciągu dnia

W Liturgii Godzin wyróżnia się modlitwę przedpołudniową, południową oraz popołudniową. Wszystkie trzy mają taką samą strukturę i składają się z:

• wersetu Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu, następnie Chwała Ojcu... i Alleluja (Alleluja należy opuścić w Wielkim Poście)

• odpowiedniego hymnu

• psalmodii (czyli z trzech psalmów lub ich części oraz z przypisanych do nich antyfon)

• jednego krótkiego czytania

• modlitwy końcowej

Nieszpory

W Liturgii Godzin nieszporami nazywa się modlitwę wieczorną, odmawianą przed kompletą. Składają się na nią następujące elementy:

• werset Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu, następnie Chwała Ojcu... i Alleluja (przy czym Alleluja opuszcza się w Wielkim Poście);

• odpowiedni hymn, który można śpiewać bądź recytować

• psalmodia (dwa psalmy lub ich części + pieśń z Nowego Testamentu; przed psalmem i pieśnią odmawia się antyfonę, a po: Chwała Ojcu...)

• czytanie krótkie z Nowego Testamentu zakończone chwilą milczenia bądź responsorium krótkim (można pominąć)

• pieśń maryjna Magnificat (Uwielbiaj duszo moja) z jej antyfoną (na zakończenie pieśni należy dodać Chwała Ojcu...)

• modlitwy wstawiennicze

• modlitwa Ojcze Nasz

• osoby odmawiające Nieszpory prywatnie kończą je słowami: Niech nas Bóg błogosławi, broni od wszelkiego zła i doprowadzi do życia wiecznego. Amen.

W uroczystości oraz niedziele wyróżnia się I oraz II nieszpory. Pierwsze przypadają wieczorem dla poprzedniego, a drugie – w niedzielę bądź w uroczystość wieczorem.

Kompleta

Kompletą nazywa się modlitwę odmawianą na zakończenie dnia. Zgodnie z brewiarzem powinna składać się ona z:

• wersetu Boże, wejrzyj ku wspomożeniu memu, następnie Chwała Ojcu... i Alleluja (Alleluja należy opuścić w Wielkim Poście)

• rachunku sumienia

• odpowiedniego hymnu

• psalmodii (czyli z jednego albo dwóch psalmów +antyfon)

• czytania + responsorium W ręce Twoje, Panie...

• pieśni Teraz o Panie pozwól odejść słudze Twojemu

• modlitwy końcowej

• Noc spokojną i śmierć szczęśliwą niech nam da Pan...

• antyfony ku czci Najświętszej Maryi Panny (w okresie Wielkanocnym Królowo nieba...)