Co to jest zakon klauzurowy?

Zakonami klauzurowymi nazywa się te zakony, w których obowiązuje zakaz wychodzenia na zewnątrz, tj. poza teren klasztoru.

Określenie „klauzurowe” pochodzi od słowa „klauzura”, które oznacza:

1) część klasztoru lub domu zakonnego, która jest zamknięta dla osób z zewnątrz;

2) ogół przepisów regulujących i ograniczających komunikację zakonników z osobami z zewnątrz.

Klauzurę, rozumianą jako zbiór przepisów regulujących kontakty ze światem zewnętrznym, posiada każde zgromadzenie zakonne. W klasztorach nastawionych na życie kontemplacyjne jest ona ściślejsza, bardziej rygorystyczna, niż w pozostałych wspólnotach. Stąd też niemal wszystkie zakony kontemplacyjne są równocześnie zakonami klauzurowymi, zamkniętymi.

Obecnie w Polsce działa tylko jeden zakon męski kontemplacyjny – zakon kamedułów (z dwoma klasztorami) i kilkanaście rodzin zakonnych żeńskich, które łącznie posiadają blisko 90 klasztorów. Najliczniejszymi zgromadzeniami są karmelitanki bose i klaryski od wieczystej adoracji.

Jak wygląda życie w żeńskim zakonie kontemplacyjnym, klauzurowym?

Dzień mniszek żyjących w klasztorach kontemplacyjnych od rana do wieczora wypełniony jest modlitwą. Siostry odmawiają wspólnie całą Liturgię Godzin (od jutrzni do komplety), medytują, uczestniczą we Mszy świętej. Dużo czasu spędzają także na pracy, np. na szyciu szat liturgicznych, habitów, wypiekaniu komunikantów, tłumaczeniu tekstów; zajmują się też przyklasztornym ogrodem. Nie mają żadnej pomocy – ścisła klauzura wymaga, aby były samowystarczalne, więc sprzątają, piorą, gotują i wykonują wszystkie inne codzienne czynności. W ich planie dnia znajduje się także niewielkie miejsce na rekreację, odpoczynek. Jest to czas, kiedy mogą ze sobą swobodnie rozmawiać, gdyż w zakonach kontemplacyjnych przez większość dnia należy zachowywać milczenie.

Współcześnie w prawie wszystkich klasztorach siostry mają dostęp zarówno do telewizji, jak i do internetu, niemniej jest to dostęp ograniczony, podlegający wewnętrznym regulacjom (np. aby skorzystać z internetu, wymagana jest zgoda siostry przełożonej).

Mniszki nie mogą opuszczać klasztoru, chyba że zaistnieją nadzwyczajne okoliczności (np. choroba własna bądź członka rodziny). W każdym zgromadzeniu wyznacza się także tzw. siostry zewnętrzne, które odpowiedzialne są za kontakt ze światem i mogą opuszczać mury zakonu, aby załatwić ważne sprawy dla zgromadzenia tudzież zrobić zakupy.

W zakonach klauzurowych kontakt z rodziną jest mocno ograniczony. Spotkania sióstr z najbliższymi odbywają się rzadko i w specjalnej rozmównicy, której charakterystycznym elementem jest metalowa krata oddzielająca zakonnicę od jej gościa.