Co to jest sanktuarium, kaplica, katedra, bazylika - czym się różnią?

Sanktuarium, kaplica, katedra, bazylika – wszystkie te miejsca są miejscami świętymi, przeznaczonymi do kultu Bożego. Co je zatem różni, jak je rozpoznać?

Zgodnie z definicją podaną przez Kodeks Prawa Kanonicznego sanktuarium to kościół albo inne miejsce święte, do którego pielgrzymują liczni wierni (KPK, kan. 1230). W Polsce bez wątpienia najchętniej odwiedzanym przez katolików sanktuarium jest Sanktuarium na Jasnej Górze. Sporą popularnością cieszą się również m.in. Sanktuarium pasyjno-maryjne w Kalwarii Zebrzydowskiej oraz Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach.

O bazylice możemy mówić tylko w odniesieniu do tego kościoła, któremu tytuł bazyliki nadano, gdyż wbrew pozorom nie zależy on od architektury, chociaż wyróżnia się bazyliki większe i mniejsze. Pierwszy tytuł – bazyliki większej – jest przyznawany wyłącznie kościołom własnym papieża (w których umieszczony został tron papieski; są to m.in. Arcybazylika św. Jana na Lateranie oraz Bazylika św. Piotra na Watykanie).

Natomiast tytuł bazyliki mniejszej może uzyskać każda inna świątynia katolicka, przy czym największe szansę mają na niego te kościoły, które pełnią funkcję siedziby biskupa lub legata papieskiego, czyli np. katedry i archikatedry. Katedrą nazywa się bowiem główny kościół biskupa diecezjalnego, a archikatedrą – kościół arcybiskupa.

Przykładami bazylik mniejszych i jednocześnie katedr/archikatedr są bazylika archikatedralna św. Stanisława i św. Wacława w Krakowie na Wawelu oraz bazylika katedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Pelplinie.

Poza tym wyróżnia się również:

- konkatedry: jest to druga siedziba biskupa diecezjalnego/arcybiskupa;

- prokatedry: są to kościoły, które pełnią funkcję katedry tymczasowo.

Konkatedra może zyskać tytuł bazyliki mniejszej, prokatedra z racji swojej tymczasowości – nie.

Z kolei kaplica na tle omówionych powyżej budowli wyróżnia się rozmiarem – z samego założenia jest bowiem niewielka. Może być zarówno wolnostojącym budynkiem, jak i częścią wydzieloną w większym obiekcie. Jako osobne pomieszczenie w kościele najczęściej posiada własny ołtarz. Niezależnie od rozmiaru w kaplicy jako miejscu świętym sprawuje się wszystkie czynności liturgiczne, w tym udziela się sakramentów świętych.