Modlitwa wigilijna

Wieczór wigilijny przepełniony jest tradycją, także modlitwy i ich przebieg są dość ściśle ustalone i opisane.

Jak nakryć stół na Wigilię?

Nakrycie stołu wigilijnego wiąże się ściśle z dawnymi polskimi (słowiańskimi) tradycjami. Obrus powinien być więc biały, co symbolizuje dobre intencje osób zasiadających przy stole (nie można zasiadać do niego zwaśnionym, dawniej gospodarze obchodzili przed wigilią wszystkich sąsiadów przepraszając ich za ewentualne kłótnie, przykrości). Na stole powinno znaleźć się Pismo Święte, talerzyk z opłatkami, świeca – symbol Chrystusa jako światła, które przyszło na świat (przyjęło się, że świece takie sprzedaje Caritas, to Wigilijne Dzieło Pomocy Dzieciom, a więc bardzo szczytny cel). Są w Polsce regiony, gdzie małe świeczki stawia się też przy każdym z zasiadających przy stole. Jedno miejsce powinno zostać wolne, podobnie jak postawiona przy nim wolna zastawa – to echo bardzo starych wierzeń, Słowianie wierzyli, że na wieczerzę w ten wieczór przybywają duchy zmarłych przodków, w kolejnych latach takie miejsce symbolizowało osoby zaginione w czasie wojen, podziałów kraju, a jeszcze później było „dla wędrowca” czy też „niespodziewanego gościa” (a takiego koniecznie należało przyjąć, według ludowych legend sam Jezus chodził w ten wieczór i odwiedzał ludzi, mógł zjawić się pod różną postacią). Obecnie to, zależnie od regionu, albo symbol przeznaczony dla tego ostatniego z wymienionych, „niespodziewanego gościa”, gdzie indziej bardziej nawiązuje do pamięci o zmarłej bliskiej osobie, która z nami już nie usiądzie. Pod obrusem zazwyczaj kładzie się sianko, obecnie na pamiątkę tego, że Jezus urodził się na sianie, ale dawniej siano/słoma było podzięką za plony, służyło też do... wróżenia. Modlitwa wigilijna powinna zacząć się wtedy, gdy wszyscy domownicy są już na swoich miejscach, a powinna ją rozpocząć najstarsza osoba – dawniej nie wypatrywano pierwszej gwiazdki (to typowo polski zwyczaj, nie tak stary zresztą), to ojciec rodziny lub inny żyjący najstarszy domownik „zarządzał” całym wigilijnym rytuałem, na początku dziękując, że mogli się wszyscy tu spotkać, a także dziękując za otrzymane od Boga dary.

Znaczenie modlitw wigilijnych

W Polsce zawsze podczas Wigilii czyta się fragment Ewangelii związany z narodzinami Jezusa, aby upamiętnić i uczcić ten fakt. Nie ma jednego konkretnego fragmentu z Biblii (najpopularniejszy jest bez wątpienia fragment Ewangelii św. Łukasza, jako najbardziej plastyczny i opisowy), każdy może wybrać swój, byle pasował do tematyki. Podane poniżej przykłady modlitw to także tylko przykłady mające ilustrować ogólny przebieg tego wydarzenia, są rodziny, które mają swoje ulubione modlitwy, nieraz przekazywane przez pokolenia. Zazwyczaj dużo w nich refleksji, ale i motywów dziękczynnych. Powinny one pomóc w skupieniu się, wprowadzeniu w nastrój radosnych, ale i podniosłych świąt.

Przebieg modlitwy wigilijnej

W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. 

Matka lub dziecko zapala świecę na stole i mówi: Światło Chrystusa. 

Wszyscy odpowiadają: Bogu niech będą dzięki.

Dziecko zapala światełka na choince.

(Następuje czytanie Ewangelii o narodzeniu Pana Jezusa Łk 2,1–14 - tekst odczytuje np. najstarsze dziecko)

Z Ewangelii według św. Łukasza

W owym czasie wyszło rozporządzenie Cezara Augusta, żeby przeprowadzić spis ludności w całym państwie. Pierwszy ten spis odbył się wówczas, gdy wielkorządcą Syrii był Kwiryniusz. Wybierali się więc wszyscy, aby dać się zapisać, każdy do swego miasta. Udał się także Józef z Galilei, z miasta Nazaret, do Judei, do miasta Dawidowego, zwanego Betlejem, ponieważ pochodził z domu i rodu Dawida, żeby się dać zapisać z poślubioną sobie Maryją, która była brzemienna. Kiedy tam przebywali, nadszedł dla Maryi czas rozwiązania. Porodziła swego pierworodnego Syna, owinęła Go w pieluszki i położyła w żłobie, gdyż nie było dla nich miejsca w gospodzie. W tej samej okolicy przebywali w polu pasterze i trzymali straż nocną nad swoją trzodą. Naraz stanął przy nich anioł Pański i chwała Pańska zewsząd ich oświeciła, tak że bardzo się przestraszyli. Lecz anioł rzekł do nich: „Nie bójcie się! Oto zwiastuję wam radość wielką, która będzie udziałem całego narodu: dziś w mieście Dawida narodził się wam Zbawiciel, którym jest Mesjasz Pan. A to będzie znakiem dla was: znajdziecie Niemowlę owinięte w pieluszki i leżące w żłobie”. I nagle przyłączyło się do anioła mnóstwo zastępów niebieskich, które wielbiły Boga słowami: „Chwała Bogu na wysokościach, a na ziemi pokój ludziom Jego upodobania”.

Oto słowo Boże.

Wszyscy odpowiadają: Bogu niech będą dzięki.

Kolęda: Intonuje się kolędę „Wśród nocnej ciszy” lub „Bóg się rodzi”.

Wspólna modlitwa

Boże, nasz Ojcze, w tej uroczystej godzinie wychwalamy Cię i dziękujemy za noc, w której posłałeś nam swojego Syna Jezusa Chrystusa, naszego Pana i Zbawiciela i prosimy Cię:

Udziel naszej rodzinie daru miłości, zgody i pokoju. Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

Obdarz naszych sąsiadów, przyjaciół i znajomych pokojem tej nocy. Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

Wszystkich opuszczonych, samotnych, chorych, biednych, głodnych na całym świecie pociesz i umocnij Dobrą Nowiną tej świętej nocy. Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

Naszych zmarłych (tu wymienić imiona) obdarz szczęściem i światłem Twej chwały. Ciebie prosimy, wysłuchaj nas Panie.

Wszyscy odmawiają „Ojcze nasz”

Ojciec/dziadek/matka/najstarsza osoba w rodzinie: Panie Boże, Ty sprawiłeś, że ta święta noc, kiedy wspominamy pamiątkę Wcielenia Twojego Syna dla naszego zbawienia, zajaśniała blaskiem Twej światłości. Spraw, abyśmy, opromienieni tym blaskiem, z otwartym sercem przyjęli Jezusa jako naszego Odkupiciela. Pobłogosław nas i te opłatki, którymi się podzielimy na znak miłości i przebaczenia. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen

Łamanie się opłatkiem.

Po zakończeniu łamania się opłatkiem, odmawia się jedną z modlitw przed posiłkiem, na przykład:

Pobłogosław Panie Boże nas, pobłogosław ten posiłek, tych, którzy go przygotowali i naucz nas dzielić się chlebem i radością z wszystkimi. Przez Chrystusa Pana naszego. Amen.

Zasiada się do Wieczerzy.

Modlitwa po wieczerzy wigilijnej

Odmawia jeden z członków rodziny: Dziękujemy Ci, Boże, nasz dobry Ojcze, za Twojego Syna Jezusa Chrystusa, dziękujemy za miłość do wszystkich ludzi, za ten wieczór wigilijny i dary, które spożywaliśmy. Tobie chwała na wieki.