Co to jest białe małżeństwo?

Białe małżeństwo to związek bez seksu, najczęściej u jego przyczyn upatruje się czynników społecznych i religijnych.

Czym jest białe małżeństwo?

Białe małżeństwo to związek, w którym partnerzy/małżonkowie nie uprawiają seksu. Brak seksu może być zakładany od początku lub z czasem życie seksualne może zupełnie ustać.

Nazwa pochodzi rzecz jasna od koloru sukni ślubnej, która jest symbolem dziewictwa. Choć sama nazwa wskazuje na małżeństwo, a więc stan prawny, to nic tego nie precyzuje, białe małżeństwo równie dobrze może być związkiem wolnym, bez oficjalnych potwierdzeń.

Białe małżeństwo to zresztą określenie potoczne, nie ma urzędowego określenia na tego rodzaju związek. Może mieć charakter trwały lub tymczasowy (czasowe wstrzymanie się od współżycia).

Dawniej białe małżeństwa były spotykane dość często, dziś jednak są już – przez zmianę norm i zasad moralno-społecznych – coraz rzadsze, ludzie wybierają raczej wolne związki z dala od osób/miejsc, w których mogłyby być przykładowo szykanowane.

Białe małżeństwo – przyczyny. Dlaczego ludzie się na to decydują?

Białe małżeństwa mają dwie główne przyczyny – społeczną i religijną.

Przyczyna społeczna

W ujęciu pierwszym zawierający białe małżeństwo kierują się tym, „co ludzie powiedzą”, zawierają fikcyjny w pewien sposób związek, by odsunąć od siebie podejrzenia przykładowo o homoseksualizm. Tak było w wielu przypadkach małżeństw różnych władców, którzy nie doczekali się potomków – czasem wynikało to z inicjatywy partnerek (przykładowo skłaniających się do życia w celibacie), kiedy indziej jednak małżeństwo miało zapobiegać plotkom o skłonnościach którejś ze stron. Sytuacja taka miała miejsce również często w środowiskach nietolerancyjnych, w których starzy kawalerowie i stare panny byli albo podejrzewani o skłonności homoseksualne, albo jakieś słabości i choroby – w takiej sytuacji najlepszym wyjściem był fikcyjny związek będący zapewnieniem, że wszystko jest jak należy, lub też podnoszący status danej osoby. Białe małżeństwo bywa też wyborem osoby aseksualnej, a więc niezainteresowanej seksem w żadnej formie; według danych aseksualna jest co setna osoba na świecie – białe małżeństwo dwóch aseksualnych osób może być trafionym wyborem, natomiast aseksualizm tylko jednej z nich raczej doprowadzi do dyskomfortu, frustracji, niespełnienia i stopniowego rozpadu związku.

Przyczyna religijna

W przypadku przyczyny religijnej mamy do czynienia z osobami, które z jakichś powodów nie mają możliwości przystępowania do sakramentu pokuty i do Eucharystii, ale oboje (lub jedna ze stron) chcą tego i jest to dla nich ważne – w takiej sytuacji mogą się wyrzec życia seksualnego, co umożliwi im pełne uczestnictwo w liturgii.

Mówiąc inaczej, Kościół zaleca życie w stylu białego małżeństwa parom, które są w związkach niesakramentalnych (przykładowo konkubinat, małżeństwo cywilne) – po spełnieniu pewnych warunków mogą one przystępować do komunii świętej. Oczywiście „biel” w takim związku jest umowna, Kościół nie określa dokładnie tego, co jest dozwolone we wzajemnej relacji (poza rzeczami oczywistymi, jak seks, masturbacja, pornografia itp.), uczucia mają być sobie okazywane w sposób pozbawiony zabarwienia seksualnego, ale nikt nie precyzuje, czy pocałunek lub objęcie do takich należą, wszystko zależy od sytuacji, podejścia. Podanie podczas spowiedzi zapewnienia o chęci wytrwania w białym małżeństwie daje w takim przypadku możliwość udzielenia kapłanowi rozgrzeszenia.

Innym przykładem jest małżeństwo dwojga niezwykle silnie wierzących osób, które wolą się z czasem skupić na rozwijaniu swego życia duchowego lub po prostu żyć, nie naruszając świętości węzła małżeńskiego, mimo że sprawy łóżkowe już ich w żaden sposób nie łączą (w takim przypadku białe małżeństwo staje się białym z czasem, w wyniku chorób, aseksualności, traum itp., początkowo nim nie jest, para może mieć dzieci).

Oczywiście można znaleźć też inne jednostkowe przyczyny zawierania białych małżeństw, chociażby dla pieniędzy (spadek dla kogoś tylko w przypadku, gdy wyjdzie za mąż/ożeni się), choć jest to naruszenie zasad moralnych z obu stron – z jednej mamy oszustwo, z drugiej wymuszanie jakichś ważnych życiowych decyzji.

Białe małżeństwo a sakramenty

Sakrament małżeństwa w Kościele katolickim z jednej strony wymusza życie w czystości przed ślubem, ale z drugiej jego celem jest powiększenie rodziny po ślubie. Zawarcie białego małżeństwa z premedytacją jest więc grzechem. Narzeczeni nie mogą zawrzeć przed Bogiem sakramentu małżeńskiego, który już z założenia pozbawiony będzie sfery życia seksualnego. Była wcześniej mowa o premedytacji, bowiem niekiedy cała sprawa może się ujawnić z czasem – przyczynami białego małżeństwa, wychodzącymi już w trakcie jego trwania, może być traumatyczne doświadczenie z przeszłości jednego z partnerów lub zwyczajne niedobranie się pod względem libido. W takiej sytuacji partnerzy, którzy dotąd żyli w czystości, mogą sobie nie zdawać do momentu zawarcia małżeństwa sprawy z tego, że nie są w stanie prowadzić normalnego życia seksualnego.

Nie istnieje coś takiego, jak sakrament białego małżeństwa. Ślubowanie czystości – przykładowo w Ruchu Czystych Serc – jest anulowane przy zawieraniu ślubu kościelnego.

Białe małżeństwo a rozwód kościelny

Białe małżeństwo to mocna podstawa do tego, by uzyskać tak zwany rozwód kościelny (sakrament jest nierozerwalny, stąd prawidłowo mowa o unieważnieniu go, a nie rozwodzie). Musi być jednak spełniony jeden podstawowy warunek – informacja o niemożności/niechęci prowadzenia życia seksualnego i posiadania dzieci musi być znana przed ślubem i w jego trakcie. Jeśli problemy – impotencja, niechęć do posiadania potomka, uraz psychiczny, choroba – ujawnią się z czasem, już po ślubie, nie ma żadnych podstaw do stwierdzenia nieważności sakramentu małżeńskiego w Kościele. Sąd biskup nie przyzna także rozwodu kościelnego w sytuacji, gdy jedna ze stron postanawia żyć na zasadach białego małżeństwa wbrew drugiemu współmałżonkowi (jest to natomiast podstawa do rozwodu cywilnego z winy współmałżonka).

Białe małżeństwo w prawie kanonicznym

O ile białe małżeństwa w ujęciu prawa cywilnego są zupełnie ważne (prawo cywilne nie zadaje pytań o motywy i zasady zawarcia związku), o tyle według prawa kanonicznego brak współżycia i chęci posiadania dziecka jak najbardziej jest podstawą do stwierdzenia nieważności takiego związku. Według prawa kanonicznego niemożność prowadzenia życia seksualnego przez któregoś z partnerów, o której wiedział on już przed ślubem i w jego trakcie, jest powodem do tego, by małżeństwo w ujęciu kościelnym było nieważnym – jeśli chęć zawarcia takiego związku zostanie zgłoszona duchownemu, ma on obowiązek odmówić udzielenia sakramentu małżeństwa (za to bez problemu można zawrzeć ślub cywilny i będzie on mimo wszelkich okoliczności obowiązujący).

Mimo tego w historii religii chrześcijańskiej znajdziemy wiele związków, które można nazwać białymi małżeństwami, przynajmniej z punktu widzenia socjologicznego. Koronnym przykładem opisywanym w apokryfach jest „czysty” związek Maryi i Józefa, ale o podobnych przypadkach wspomina się też przy okazji wielu świętych, na przykład św. Kingi z Bolesławem Wstydliwym.